Is ons drinkwater het schoonste van de wereld

In het drinkwater in Nederland worden chemicaliën, microplastics, medicijnresten, zware metalen, pesticiden gevonden. Volgens de overheid is er geen gevaar voor de volksgezondheid. Hoe zit dit nu precies?

Het drinkwater wordt betrokken uit onze rivieren of uit grondwater. Hiervoor zijn diverse locaties, per locatie is er een andere kwaliteit van het drinkwater. Het water wat uit de rivieren betrokken wordt, wordt aanvullend gezuiverd in hele grote hoeveelheden. Namelijk gemiddeld 120 liter per persoon per dag. Het is gezien de vervuiling van de rivieren en het grondwater enorm knap dat de drinkwatermaatschappijen het in de huidige kwaliteit kunnen leveren. De vervuiling uit het water halen wordt steeds moeilijker.

De aarde is namelijk een gesloten systeem. Zolang wij giftige en niet afbreekbare stoffen blijven lozen raakt het water meer en meer vervuild en hierdoor ook de grond, het voedsel. Het wordt steeds moeilijker om aan de norm te blijven voldoen en dat lukt ook regelmatig niet.

Nederland bevindt zich aan het eindpunt van de rivieren delta in Europa zit. Oftewel wij zijn min of meer het afvalputje van lozingen. Maar helaas wordt in Nederland ook geloosd in de rivieren. Regelmatig kan er geen water betrokken worden van de rivieren, omdat de kwaliteit te laag is.

350.000 chemicalien 

De Scientias schrijft dat er uit een recente studie naar schatting 350.000 stoffen zijn. Dat is overigens 35 keer zo veel als het RIVM meldt dat in het oppervlaktewater wordt geloosd. Maar hoe weten ze dat? Je moet op zoek naar de stoffen om te bepalen of ze erin zitten. Van de door de ca 10.000 stoffen die het RIVM meldt zijn volgens hen 1562 zeer zorgwekkende stoffen (oftewel toxische belasting). Daarvan meten we op regelmatige basis 65 stoffen en kijken we of deze stoffen binnen de toelaatbare norm vallen. Als dat het geval is, dan zeggen de drinkwatermaatschappijen dat we het beste drinkwater hebben van de hele wereld. Dit kunnen ze zeggen, vanuit hun monopolie positie, maar het is onjuist. Er zijn veel locaties in de wereld te vinden waar de waterkwaliteit aanzienlijk beter is dan in Nederland. Gelukkig horen we in de laatste jaren drinkwater maatschappijen ook de noodbel luiden en vragen om verbod op lozing zoals PFAS. 

De vervuiling uit het water halen wordt steeds moeilijker.

Nederlands normbeleid discutabel

Tot slot is ook de norm van de overheid discutabel. In 2018 heeft de European Food Safety Agency de Europese landen geadviseerd om de norm van de Perfluor verbindingen zoals GenX en C8 met een factor 15 te verscherpen van 150 nanogram per liter naar 10 nanogram per liter. Nederland heeft als enige land deze norm niet overgenomen en hier een protest tegen aangediend. In 2019 heeft de EFSA na aanvullend onderzoek gesteld dat voor deze stoffen de stapelnorm gehanteerd dient te worden. Ook deze zaken zijn niet overgenomen. In metingen van Oasen van 2019 blijkt er in het drinkwater van Ridderkerk 20 nanogram per liter GenX en 20 nanogram C8 in het water te zitten. Uit onze metingen uitgevoerd door het toxicologisch centrum VU Amsterdam blijkt in Papendrecht er 20 nanogram per liter GenX en 10 nanogram per liter C8 in het drinkwater te zitten. Oftewel we zitten ten opzichte van de norm van Europa (en overigens ook de norm in de VS) een factor 3 tot 4 erboven.

De overheid zegt evenwel dat er geen gevaar is voor de volksgezondheid. 

Het RIVM heeft onlangs een onderzoek gepubliceerd, waaruit blijkt dat in het bloed van de Nederlander gemiddeld 2,5 keer te veel PFAS stoffen zitten. (GenX en C8 maakt hier ook deel van uit). Deze stoffen behoren tot de zogenaamde “For ever chemicals” deze hebben aantoonbare schadelijke gevolgen voor gezondheid. Ondanks het aangetoonde feit dat de bevolking te veel van deze stoffen in het bloed heeft, wordt de norm niet aangescherpt en ook de lozing van deze stoffen worden niet verboden.

Geen schoon water, dan passen we de norm aan

In 2015 ging het weer mis. Bij de waterleiding Maatschapij Limbrug sloten de zoetwatermosselen in het lab hun zoetwater mosselen. De waterinname werd direct stilgelegd. Na 3 dagen zoeken bleek het een pyazoollozing te zijn. Een chemische stof die gebruikt wordt voor het maken van medicijnen, bestrijdingsmiddelen en kleurstoffen. De bron bleek Chemelot. Maandenlang lag de waterinname in de Maas stil. Niet alleen bij de waterproducent Limburg, maar ook bij Evides, Dunes en Brabant Water. Toen de watervoorraad bijna op was, heeft milieuminister Melanie Schultz van Haegen ingegrepen. Ze versoepelde de norm voor de toegestane hoeveelheid Pyrazool in het afvalwater. Plots was het gevaar voor de volksgezondheid verdwenen en konden de drinkwatermaatschappijen weer het water uit de Maas betrekken.

Hoe chemie bedrijven handelen 

Wij van Aquapeak hebben brieven gestuurd naar Chemours om te vragen te stoppen met het lozen. Zij gaven als reactie dat ze zich aan de overheidsnorm houden en dus niets fout doen. Echter zolang bedrijven het in een beheersbare omgeving hebben kun je het makkelijker oplossen, dan als dit geloosd wordt in de rivieren. Wat er dan gebeurd is volstrekt onbeheersbaar. Deze stoffen beïnvloeden het leven in de rivieren en de zeeën en uiteindelijk komen ze terug in onze voedselketen. Met alle gevolgen van dien. En dit concern verschuilt zich achter de normen van de overheid en neemt al sinds de jaren 60 zijn verantwoordelijkheid niet. Dit is goed terug te zien in de documentaire Dark Waters, waarbij Dupont op wereldschaal bewust op grote schaal giftige stoffen heeft geloosd ten kostte van gezondheid van honder duizenden mensen.

In 2007 loosde een pesticiden producent in de voorstad van Luik 75 kilo insectenverdelger in de Maas. Alle waterinname werd stilgelegd. Dit werd een probleem, omdat de Rijn en de Maast samen cruciaal is voor de watervoorziening van heel Nederland.

Andere regelgeving is nodig
Het grote probleem begint al bij de regelgeving. De overheid moet aantonen dat geloosde chemicaliën schadelijk zijn voor de volksgezondheid in plaats dat de bedrijven die lozen moeten aantonen dat er geen negatief effect is van deze stoffen op het leven, en onze gezondheid. De overheid moet dus op de hoogte komen van de stoffen die in het water worden geloosd. Oftewel er kunnen stoffen in het water zitten, waarvan er nog geen meting zijn gedaan en ook waarvan we niet weten wat de gevolgen zijn.

In Nederland wordt de norm vastgesteld, door onderzoeken naar de gevolgen van een stof op de gezondheid. Men onderzoekt niet wat de combinatie van de stoffen doet. De gevolgen voor de gezondheid van de cocktail van de diverse stoffen die in het drinkwater zit weet men niet. De overheid staat voor een onmogelijke taak om de hoge aantal chemicalien te testen op toxiteit en nog moeilijker is de combinatie toxiteit vast te stellen. 

 
Wij vinden dat alle overheden hier een andere regulerende werking zou moeten hebben. De regelgeving zou onzes inziens veranderd moeten worden. Nu moet de overheid aantonen of een stof schadelijke effecten voor de gezondheid heeft. Wij vinden dat bedrijven moeten aantonen als ze stoffen lozen er geen schadelijke effecten zijn op het leven in de rivieren, zeeën en voor onze gezondheid. Zolang dit niet gebeurt, zal onze wereld steeds giftiger en viezer worden en het voor ons steeds moeilijker worden om onszelf te beschermen.

We dienen een nieuwe norm te hanteren, waarbij het leven zwaarder weegt dan economisch gewin van een kleine groep. Het is noodzakelijk om stoffen in een beheersbare omgeving te houden en zeker niet te lozen, waardoor we een onbeheersbaar probleem creeeren.